Phần 1
Thật ra có rất nhiều sự khác biệt giữa Traders chuyên nghiệp & Traders mới, nhưng sự khác biệt chủ yếu là những Traders chuyên nghiệp luôn xem xét xác định & kiểm soát rủi ro cho từng lệnh vào ra thị trường, trong khi những Traders mới luôn nghĩ đến việc họ sẽ mong đợi kiếm được bao nhiêu tiền cho mỗi lệnh vào ra thị trường của mình. Thực tế này có lẽ các Traders chúng ta ai cũng biết & nghe nói, nhưng tại sao lúc nào khi vào ra lệnh đều khó mà thực hiện được điều này? Bởi vì nghe nói và biết thì hoàn toàn khác với ứng dụng thật sự, đó chính là lý do tại sao trong khi những Traders chuyên nghiệp đang KINH DOANH có lãi, thì những Traders mới lại đang ĐÁNH BÀI NGÀY CÀNG THUA. Nếu những Traders mới thay đổi được thói quen, không còn chỉ có nghĩ là cái này tôi nghe nói rồi, cái này tôi biết rồi, mà chuyển hóa những suy nghĩ này thành nhận thức thật sự ăn sâu vào máu khi thực hiện giao dịch, thì mọi chuyện tôi tin chắc là sẽ khác.
Cách đây không lâu, có dịp ngồi nói chuyện với một anh bạn trẻ, theo được biết là anh ta cũng đã chơi chứng khoán và mong muốn bắt đầu nhảy qua chơi FX. Anh ta cho biết anh sẽ gom tiền mở một tài khoản khoảng 5k và mục tiêu trước mắt của anh ta là mỗi ngày anh ta giao dịch 30 lot?! Tôi nghe mà thật sự giựt mình! Rõ ràng anh ta chỉ nghĩ tới khả năng kiếm lời chứ chưa lường trước được rủi ro. Mặc dù tôi & nhóm bạn có hết lời khuyên và mổ sẽ những rủi ro có thể xảy ra, nhưng tôi tin là anh chưa thể cảm nhận thực sự về vấn đề rủi ro đang rình rập trước mắt đó.
Nói vậy để thấy mức độ thu hút của thị trường này có sức hấp dẫn lòng tham con người như thế nào, và sự ảo tưởng về viễn cảnh làm giàu nhanh chóng của đa số các trader mới, kể cả một số trader vài năm kinh nghiệm. Đối với anh bạn trẻ đó, tôi có lời khuyên rất chân tình là khi nhảy vào thị trường này, thì điều trước tiên nên học là bài học quản lý tiền, vì nếu không quản lý tiền được thì cho dù tôi có nói trước cho anh ta giá sẽ đi hướng nào trong thời gian xắp tới, tôi đảm bảo anh ta cũng không thắng nổi nếu không có phương pháp quản lý tiền hiệu quả. Đồng thời nếu có phương pháp quản lý tiền tốt, tính kỷ luật và nguyên tắc luôn duy trì, tôi nói với anh ta số tiền 5k đó trong 2 năm có thể sẽ là hơn 100k! Mặc dù là tôi nói đùa với anh ta, nhưng đó là hoàn toàn sự thật.
Trước đây, thỉnh thoảng tôi có việc qua Campuchia công tác, ngoài giờ làm việc không có việc gì làm, thế là tôi ghé Casino Phnom Penh chơi giải trí. Casino bên đó thật sự là đẹp so với các Casino Mộc bài, và cảm giác khi vào đó không biết ngày và đêm, có lẽ do họ cố tình thiết kế như vậy để các con bạc khác máu không còn biết đến khái niệm thời gian? ban đầu tôi đổi 500 USD ra các đồng tiền nhựa mà thường gọi là phỉnh, khi cầm các phỉnh trong tay với đủ loại mệnh giá, tôi bắt đầu kiếm bàn còn trống để đặt phỉnh đánh bài. 10 phút đầu tiên, tôi còn biết giá trị của những phỉnh đang cầm trong tay là tiền, nhưng chừng 30 phút sau "khái niệm tiền" đã không còn và hầu như không nghĩ tới, cứ thế đặt giá trị ngày càng lớn hơn, thua lại tiếp tục lấy tiền mặt đổi ra tiền NHỰA chơi tiếp, nhưng tôi nghĩ nếu thật sự các sòng bài chỉ sử dụng tiền mặt thật sự đặt cược trực tiếp, thì đố mà tôi dám cầm tờ 20USD, 50USD hay thậm chí 100USD để đặt cược cho ván bài của mình.
Trở lại vấn đề trong trading cũng vậy, chúng ta kiếm tiền hay thua lỗ đều thông qua mỗi lần chúng ta đặt lệnh, do không trực tiếp cầm tiền trên tay, nên có lẽ khái niệm về tiền không còn quan trọng hay nói đúng hơn là chúng ta quên là những lệnh đó đều là tiền thật 100%, do đó mới có trường hợp đặt lệnh vô tội vạ, đặt lệnh tùy hứng, đặt lệnh vì tôi cho là thế này, tôi cho là thế kia....
Tôi giả sự có một người bạn mời bạn hợp tác làm ăn, sau khi trình bày phương án, bạn cảm thấy tính khả thi & khả năng thành công không cao, bạn lập tức từ chối. Hoặc khi bạn thấy dự án có tính khả thi cao, bạn sẽ quyết định thực hiện và bắt đầu suy nghĩ, tính toán chi tiết xem mình sẽ góp vốn với số tiền cụ thể bao nhiêu? nếu thua lỗ thì sao, số tiền đó có ảnh hưởng gì đến cuộc sống gia đình mình không? và mức độ chấp nhận rủi ro trong phi vụ làm ăn này như thế nào?......nói chung bạn tính toán đủ điều, mất rất nhiều thời gian để ra quyết định đầu tư.
Trong khi giao dịch trên thị trường Fx đầy rủi ro này, đa số các Traders mới thường không suy nghĩ kỹ lượng và cẩn thận cho mỗi lệnh giao dịch của mình, không tính toán mức độ rủi ro mình sẽ chấp nhận để đạt được kỳ vọng lợi nhuận nào đó, do đó sẵn có tiền trong tay khoản, và có phần mềm giao dịch sẵn trong tay, nên cứ thế mà ra vào lệnh tùy tiện, khi giá đi ngược hướng thì tiếc, không chịu cắt lỗ, cứ thế đã lỗ ngày càng thêm lỗ....thì chẳng khác nào đang đánh bạc bên Casino?!
Thật ra có rất nhiều cách khác nhau để giao dịch trên thị trường FX, như là trên thị trường có bao nhiêu Traders, thì có bấy nhiêu cách giao dịch. Có nhiều Traders có hệ thống giao dịch rất tốt nhưng vẫn thua lỗ, trong khi những Traders có khả năng tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường FX thì hiểu rất rõ về mức độ rủi ro và tầm quan trọng trong việc nhận ra rủi ro, trước khi xác định mức lợi nhuận cho từng lệnh giao dịch của mình.
Phần 2
Có một chuyện rất thực tế như thế này, chỉ mới xảy ra cách đây không lâu. Thông thường trên những diễn đàn công cộng xuất hiện rất nhiều"chuyên gia" để post chiến lược cho mọi người tham khảo, nhất là những newbies, những người post chiến lược hàng ngày phải công tâm mà nói họ rất nhiệt huyết( Ở đây tôi không đề cập hay bàn đến đến vấn đề đánh bóng tên tuổi hay chiến lược đó đúng hay sai - vì cơ bản là không ai có thể ra chiến lược đúng 100% bất kể chuyên gia nào trên thế giới đi nữa) và là công việc rất đáng quý, những chiến lược họ đưa ra cũng là một trong số những nguồn để các traders tham khảo!
Trong khi đó tôi có biết một anh bạn trẻ, anh này tuy trẻ nhưng cũng có thể nói cũng kinh nghiệm xương máu về thị trường này rất nhiều, tính tình thì cương trực, thẳng thắng và kể cả sự bốc đồng của tuổi trẻ. Anh ta thường hỏi tôi và muốn tôi đưa chiến lược hàng ngày để anh ta giao dịch. Đối với tôi mà nói, đưa chiến lược mỗi ngày cho anh ta là chuyện hết sức đơn giản, nhưng sau những chiến lược đó là gi?
Tôi có cháu trai 8 tuổi, trước đây cháu thường hay ngồi cùng tôi mỗi khi tôi giao dịch hay phân tích biểu đồ, cháu cũng thường hỏi và tôi có giải thích, nhưng thật sự không ngờ là thời gian trôi qua vậy mà bây giờ mới 8 tuổi cháu có thể nói hay tự ra chiến lược nên mua tại đâu, chốt lỗ tại đâu, hay mỗi khi tôi có dịp ra ngoài là tôi thường điện thoại về hỏi cháu xem giá hiện tại như thế nào, khung 4H, 1H đang như thế nào, cháu hoàn toàn có thể trả lời cho tôi theo những gì cháu hiểu và tôi cũng có thể hình dung được giá lúc đó theo lời mô tả của cháu).
Trở lại vấn đề anh bạn trẻ đó, tôi nói khi nào muốn tôi ra chiến lược thì bắt buộc phải theo đúng kỷ luật và phương pháp quản lý tiền, thì lúc đó tôi mới đưa chiến lược cụ thể. Vì rỏ ràng là một khi những chiến lược đưa ra, chắc chắn là sẽ có chiến lược sai, không thể tránh khỏi...nhưng sợ do thói quen thấy chiến lược đúng thường xuyên mà vô tình ngày hôm đó ra chiến lược sai, trong khi đã hình thành thói quen, nhầm ngay lúc đó anh ta vào lệnh full tài khoản, thì....
Chính vì vậy, tôi nói anh ta mở thêm một tài khoản nhỏ thôi chừng 1k và chỉ cần áp dụng phương pháp quản lý tiền đúng như tôi hướng dẫn, rồi có thể chọn lựa bất cứ chiến lược nào có trên diễn đàn mà vào lệnh thử nghiệm phương pháp quản lý tiền. Nhưng chỉ được một vài ngày là tuân thủ kỷ luật về quản lý tiền, sau đó anh ta có nói là anh ta sẽ thử tuân thủ stoploss của người ra chiến lược mà không thử phương pháp quản lý tiền như ban đầu xem sao? và y như rằng ngày đó anh ta cháy tài khoản! Lý do? lại rơi vào vấn đề tâm lý!
Hôm đó anh ta theo một chiến lược bán vàng, cũng sử dụng stoploss hẳn hoi....nhưng có điều đánh khối lượng lớn hơn mức dự kiến ban đầu, đến khi giá đi hơi ngược hướng thi nhận được thông báo thay đổi dời stoploss, lúc này tâm lý của anh ta bắt đầu hơi dao động, tuy nhiên anh ta cũng dời stoploss theo. Đến khi giá đi gần hit stoploss của đợt dời vừa rồi, anh ta lại chao đảo trong suy nghĩ...và bắt đầu sợ hit stoploss giá sẽ đi xuống, anh ta lại tự tiếp tục dời lên mức cao hơn chút...giá lại tiếp tục rượt đuổi stoploss của anh ta, sau cùng anh ta bỏ hẵn stoploss không sử dụng, không đầy vài giờ sau....cháy tài khoản thử nghiệm"quản lý tiền" hơn 1.1k trong tic tac.
Nói như vậy để thấy vấn đề stoploss quan trọng như thế nào. Stoploss ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý trong giao dịch, một khi anh đã không tin điểm stoploss của mình một lần, có nghĩa là anh nghi ngờ phân tích vừa rồi của mình, thì chắc chắn tâm lý anh sẽ bị dao động...và sau cùng bỏ luôn stoploss. Theo tôi được kể, những nghiệp vụ đầu tư của Ngân hàng lớn trên thế giới(không bàn đến đa dạng trương mục đầu tư của Ngân hàng), trong cũng có FX. Các tiêu chí đánh giá các trader của ngân hàng, trong đó có tiêu chí đánh giá điểm đặt stoploss của trader đó. Thường các trader của ngân hàng được ấn định cho mức chốt lỗ, chốt lời riêng theo từng trader và kế hoạch quản lý vốn(ở đây không bàn tới), nhưng nếu trader nào đặt stoploss mà tại đó giá khớp lệnh chốt lỗ xong quay xuống, hay những trader nào đặt chốt lỗ quá cao không phù hợp...thì cũng bị xét điểm kém cho tiêu chí đó.
Mặt khác, những Traders mới & non kinh nghiện thì luôn nghĩ tới số tiền mình phải kiếm được cho mỗi lệnh vào thị trường, và như vậy thường dẫn tới việc vào lệnh một cách hấp tấp, vội vã thiếu suy tính do sợ mất cơ hội kiếm tiền, dù là khả năng đạt lợi nhuận rất thấp. Không phải là không có việc các Traders mới vẫn có khả năng kiếm lời với tỷ lệ đạt trên 70% số lần vào lệnh, nhưng thực tế như chúng ta thấy, kết quả vẫn thua lỗ liên tục, thậm chí cháy tài khoản, phải vay mượn, hay bán bớt tài sản để nộp tiền vào tài khoản.
Những Traders có khả năng kiếm lợi nhuận từ thị trường này, có thể chỉ có 50% lệnh thắng trong thị trường, nhưng kết quả sau cùng họ vẫn có lợi nhuận, vẫn sống khỏe với nghề này mà không bị hao tổn công sức, tinh thần, thời gian, tiền bạc...như những Traders thua lỗ trong thị trường này.
Mục tiêu quản lý tiền một cách thành công trong giao dịch là mục tiêu và yếu tố then chốt, quan trọng nhất để tìm kiếm lợi nhuận trong thị trường, đồng thời cũng là yếu tố chủ chốt của những Traders thành công trong thị trường này, ai cũng có trong người. Các kiểu quản lý tiền của họ có thể khác nhau, nhưng tất cả đều có chung phương pháp đã được kiểm chứng dựa vào chính kinh nghiệm của từng Trader.
Đó chính là vũ khí và nghệ thuật đạt tới mức độ ổn định trong người mỗi Trader thành công này, do đó tôi nghĩ các Trader mới chúng ta nên nghiêm túc học hỏi, trau dồi và nhận thức tầm quan trọng kinh nghiệm của các Trader dày dạn kinh nghiệm này. Không phải chỉ vài ba chỉ số trong PTKT là có thể vỗ ngực xưng tên, ta đây cao thủ, ta đây Pro...!?
Chính vì tầm quan trọng của nó, tôi muốn các bạn có cái nhìn nghiêm túc hơn, và chiều sâu hơn với nghề này, đồng thời tôi sẽ giúp các bạn tìm hiểu về cách quản lý tiền & quản lý vốn một cách cụ thể. Nếu biết kết hợp quản lý tiền, và trau dồi TÂM LÝ trong giao dịch, tôi tin chắc các bạn sẽ thành công.
Phần 3
Trong mỗi con người chúng ta luôn tồn tại lòng tham được thể hiện qua nhiều góc độ khác nhau, mức độ khác nhau. Trong cuộc sống hàng ngày, long tham thể hiện ở chỗ chúng ta luôn muốn phần thắng về mình hay lợi ích về minh trong giao tiếp, nhưng do có tri thức nên chúng ta biết khắc chế lòng tham đúng mức, phù hợp với từng tình huống khác nhau.
Trong kinh doanh, lòng tham chúng ta thể hiện ở chỗ muốn chi phí hoạt động kinh doanh thấp nhất, nhưng lợi nhuận phải đạt ở mức cao nhất. Tuy nhiên do tri thức và sự hiểu biết, chúng ta thường chấp nhận thực tế, không đặt mục tiêu lợi nhuận bằng mọi giá, bất chấp chất lượng về mặt dịch vụ hay sản phẩm mà chúng ta cung cấp, để bỏ ra mức chi phí đầu tư không xứng tầm hay không đủ để đầu tư cho sản phẩm hay dịch vụ đó.
Trong trading, lòng tham được thể hiện bằng cách chúng ta chỉ nhắm tới lợi nhuận đạt được cho từng lệnh giao dịch, mà không chấp nhận mức rủi ro hay chi phí giao dịch chúng ta phải bỏ ra để đạt được lợi nhuận như mong muốn. Do vậy, một khi chúng ta vào lệnh sai hướng, thay vì nhận thấy vấn đề, chúng ta nên thoát khỏi thị trường càng sớm càng tốt, chờ cơ hội mới, nhưng do lòng tham…đa số trader chúng ta không muốn mất chi phí đầu tư đó thể hiện qua lệnh cắt lỗ, mà chỉ duy ý chí mong muốn thị trường sẽ quay đầu… và đạt được lợi nhuận như kỳ vọng ban đầu!?
Kết quả là thua lỗ ngày càng lỗ, xảy ra tình trạng cháy tài khoản và kẹp lệnh!
Nỗi sợ hãi
Nỗi sợ hãi lại là một góc độ khác trong mỗi chúng ta, đó là vấn đề tất cả chúng ta thường đối mặt và cố gắng vượt qua trong những thời điểm và tình huống nhất định. Giống như long tham, nỗi sợ hãi thường không bộc lộ ra bên ngoài, mặc dù sự thật là mỗi chúng ta đều trải qua. Nỗi sợ hãi chung phổ biến thường là sợ người khác nghĩ mình không biết, và sợ mình không làm được hay…sợ bị mất tiền, thua lỗ.
Đó hoàn toàn là lý do chính đáng…nhưng hoàn toàn khác biệt và trở thành vấn đề lớn khi xuất hiện trong trading.
Trước đây tôi có nói chuyện với một trader, anh ta bắt đầu chơi trong thị trường FX này khoảng hơn 1 năm. Khi nói chuyện với tôi anh ta tỏ ra biết rất nhiều, nào là chỉ số này như thế nào, chỉ số kia ra sao.. và cho tôi xem cả tài khoản đang giao dịch thật của anh ta. Quả thật trong 5 lệnh của anh ta, thì có đến 3 lệnh đang lời khoảng chừng hơn $30/lệnh, trong khi 2 lệnh lỗ kia, một lệnh lỗ khoảng $120 và một lệnh lỗ $340. Tôi có hỏi tại sao anh ta không cắt lỗ mà lại để lỗ nhiều vậy? anh ta cho biết không sao, thế nào giá nó cũng xuống lại và lúc đó chốt lời giống như lệnh này!?(một trong 3 lệnh lời anh ta chỉ cho tôi).
Rõ ràng tôi thấy anh ta muốn thể hiện mình là người biết nhiều và có kinh nghiệm trong giao dịch thị trường này, nhưng có điều anh ta không hiểu được tính chất của thị trường, đồng thời anh ta không nhất quán và sợ lỗ khi giao dịch, anh ta sẵn sàng nuôi lệnh lỗ băng mọi giá vớ niềm tin và hy vọng cao độ giá sẽ quay về theo đúng suy nghĩ của anh ta.
Mặc dù khi đặt lệnh, mà lệnh đó bị cắt lỗ hay thua lỗ là một mất mát, nhưng thực tế là trên thế giới hàng ngày có hàng tá người thua lỗ, kể cả những lệnh giao dịch của các Ngân hàng lớn, nhưng họ vẫn chấp nhận và xem đó là chi phí kinh doanh cho kỳ vọng đầu tư của họ. Nếu đầu tư thua lỗ, dư án phông khả thi…họ rút khỏi thị trường rất sớm.
Đôi lúc sai hướng trong giao dịch là chuyện không thể tránh, nhưng vấn đề là chúng ta phải biết và can đảm chấp nhận sự thua lỗ đó. Hãy thực hiện chuẩn xác và kỷ luật theo đúng kế hoạch giao dịch của bạn! Các bạn hãy tin đi, giao dịch hoàn toàn không khó! Mà chẳng qua là đấu tranh tâm lý giữa lòng tham và nỗi sợ hãi mỗi khi vào lệnh.
Sự thật là một khi đã vào lệnh, bạn không thể duy ý chí bảo thị trường sẽ chạy theo hướng của bạn mong đợi, bạn sẽ không thể kiểm soát thị trường. Thật đáng tiếc là đa số trader chúng ta đều kỳ vọng và mong đợi thị trường quay đầu lại khi sai hướng mà không chịu thoát từ lúc đầu. Lúc đó bặt đầu sợ hãi, lo lắng, rối tung lên…dẫn tới việc lại tiếp tục ra những quyết định vội vàng, thiếu cân nhắc, và ngày càng dính chặt và phụ thuộc vào lệnh ban đầu, không lối thoát.
Trong khi đó, những nhà đầu tư kinh nghiệm xem giao dịch là thú vui, đồng thời cũng là nghề, họ chấp nhận có rủi ro để đạt được kỳ vọng. Họ không ảo tưởng, duy ý chí và tất nhiên họ không bao giờ để mất đi niềm vui trong giao dịch khi bỏ tiền bạc và công sức nuôi những lệnh lỗ thảm hại.
Đôi khi vào lệnh sai hướng và bị cắt lỗ là điều không tránh khỏi. nếu tôi nói với bạn là tôi vào lệnh chưa bao giờ bị cắt lỗ, bạn tin không? Đương nhiên làm sao bạn tin được!
Do đó lòng tham và nỗi sợ thường có nguồn gốc từ cái tôi của bản thân, bạn cần phải biết cách vượt qua, vì nó không thể tồn tại trong trading. Bạn sợ thua lỗ, bạn muốn lợi nhuận nhiều…chắc chắn bạn sẽ trả giá cho điều đó.
Bạn sẽ vượt qua như thế nào?
